Met een bodemenergiesysteem haal je kort gezegd ’s winters warmte en ’s zomers kou uit de bodem. Daarmee regel je de temperatuur in je huis, kantoor of bedrijfshal. In onze regio IJsselland neemt het aantal bodemenergiesystemen een vlucht: sinds de start van Omgevingsdienst IJsselland in 2018 beoordeelden we al meer dan 500 gesloten bodemenergiesystemen. Ruim 3 keer zoveel als het aantal gemelde gesloten systemen in de drie jaar daarvoor.

Grote pot met vloeistof

Voor bodemenergiegebruik beschouwen we de bodem als een grote pot met vloeistof (grondwater) van een zekere temperatuur (ongeveer 10°C). Bij een gesloten bodemenergiesysteem wordt een vloeibaar koudemiddel – meestal water met glycol – via een lange slang met een lus door de bodem gepompt. Deze vloeistof krijgt in een ondergronds systeem de temperatuur van de bodem: in de winter halen we warmte uit de bodem en in de zomer juist koude vloeistof. Vervolgens wordt via een warmtewisselaar de temperatuur in het bovengrondse systeem doorgegeven aan het klimaatsysteem in het pand. In de winter wordt de watertemperatuur verwarmd tot de gevraagde temperatuur. De vloeistof wordt daarbij telkens opnieuw gebruikt. Gevolg: geen gas meer nodig om te verwarmen. Wel is sprake van een hoger energieverbruik. Dit toekomstbestendige systeem ontlast het milieu daarom op voorwaarde dat groene stroom wordt gebruikt.  

Naast een gesloten systeem kan er ook sprake zijn van een open bodemenergiesysteem, vaak als er zo veel capaciteit nodig is dat een gesloten systeem niet voldoet. Bij een open systeem wordt het grondwater zelf uit de bodem opgepompt. Om een open bodemenergiesysteem te mogen gebruiken, is een vergunning van de provincie nodig.

Bodemenergiesystemen in IJsselland

De afgelopen jaren nam het aantal bodemenergiesystemen in IJsselland een grote vlucht. In de regio zijn al meer dan 600 bodemenergiesystemen in gebruik, waarvan 90 tot 95% bij particulieren. Van alle systemen is ongeveer 95% een gesloten systeem.  Zeker nieuwe woningen worden vaak uitgerust met een bodemenergiesysteem omdat het een goede optie is als er verplicht gasloos moet worden gebouwd. Ook bestaande of gerenoveerde woningen worden regelmatig van zo’n systeem voorzien, maar daarvoor moeten deze woningen wel voldoende geïsoleerd zijn en aangepast voor gebruik van lage temperatuurverwarming (lucht- of vloerverwarming).

OD IJsselland: check, check en check

Voor de aanleg van een gesloten bodemenergiesysteem volstaat meestal een melding via het Omgevingsloket. In de melding staat informatie over het te installeren systeem. In bepaalde gevallen is een ‘Omgevingsvergunning Beperkte Milieutoets’ nodig.  Omgevingsdienst IJsselland controleert de meldingen. Het is verplicht om het systeem te laten ontwerpen en installeren door erkende bedrijven. Beschikt het bedrijf dat het systeem aanlegt over de juiste papieren? Deze erkende bedrijven berekenen de energievraag en ontwerpen het benodigde systeem.

Op bepaalde plekken mag er niet al te diep geboord worden om het diepe grondwater te beschermen. Deze zogenaamde ‘boringvrije zone’, tot hoe diep er in de bodem geboord mag worden, is niet overal gelijk.

Martin Roelink is manager van het team Vergunningen van Omgevingsdienst IJsselland: “Je kunt je voorstellen dat als er veel systemen dicht bij elkaar liggen, deze negatieve invloed op elkaar hebben. Dat controleren we ook. We sturen altijd een brief naar aanleiding van de melding. Als service nemen we daarin op of er sprake is van bodemverontreiniging in de omgeving, zodat het bedrijf daar rekening mee kan houden. In de praktijk zien we dat installatiebedrijven vaak wachten tot ze die brief hebben ontvangen voor ze starten met de aanleg van het systeem.”  

Aangelegd, en dan?

Een gecertificeerd bedrijf is verantwoordelijk voor een degelijke aanleg van het systeem. Daarbij is het belangrijk dat het installatiebedrijf rekening met de omgeving en de adviezen van OD IJsselland houdt. Een gecertificeerd bedrijf kan ook behulpzaam zijn bij de melding die nodig is voorafgaand aan de aanleg van een systeem. Of het systeem dan ook naar behoren werkt en blijft werken, is de verantwoordelijkheid van de eigenaar.

Bodemenergiesystemen zijn relatief nieuw. Voor grote gesloten systemen van 70 kW en meer is het wettelijk verplicht driemaandelijks gegevens met de gemeente te delen, onder meer over het energierendement. Voor systemen van minder dan 70 kW geldt alleen dat de gegevens 10 jaar bewaard moeten worden. Particulieren zijn vrijgesteld. Omgevingsdienst IJsselland onderzoekt, in overleg met de gemeenten in IJsselland, hoe ook het energierendement van kleine gesloten systemen in de toekomst gecontroleerd kan worden.

Alle systemen in Landelijk Grondwater Register

Alle bodemenergiesystemen die in onze regio te vinden zijn en na 2013 zijn aangelegd, zijn opgenomen in het Landelijk Grondwater Register. De WKO-bodemenergietool is een website van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Op deze website staan alle bodemenergiesystemen in onze regio. Ook kunt op deze site nagaan of bodemenergie voor uw woning interessant is.
Heeft u een gesloten bodemenergiesysteem aangelegd voor 2013? Meld uw systeem dan bij de gemeente of omgevingsdienst zodat wij het systeem kunnen opnemen in het register.

Meer weten over de procedure rond de aanleg van bodemenergiesystemen? Neem contact op met OD IJsselland via info@odijsselland.nl.