De stoffengroep PFAS krijgt landelijk veel aandacht. Het grondverzet in de regio IJsselland ondervindt al enige tijd vertraging door het Tijdelijk Handelingskader vanuit het ministerie. Maar wat is PFAS en hoe is de situatie in de regio IJsselland?

Aanleiding en ontwikkelingen

Vanwege recente ontwikkelingen is PFAS in de bodem onder de aandacht gekomen. PFAS zijn sinds de jaren ’60 in Nederland gebruikt in allerlei industriële toepassingen, zoals coatings, blusschuim, verf en kleding. Een aantal PFAS, namelijk PFOS en PFOA, staat op de lijst van Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS). Andere PFAS-stoffen, zoals GenX, staan op de lijst van potentiële ZZS. PFAS zijn biologisch slecht afbreekbaar en mobiel. Vanwege het veelvuldige gebruik van PFAS worden deze stoffen in Nederland als diffuse verontreiniging in bodem en grondwater aangetroffen.

Tot voor kort werd met name het westen van het land verdacht op het voorkomen van PFAS. In het Tijdelijk Handelingskader PFAS van 8 juli 2019 is echter geheel Nederland als verdacht aangemerkt op de aanwezigheid van PFAS vanwege atmosferische depositie. Dit heeft in vele regio’s vertraging opgeleverd in het grondverzet vanwege aanvullend onderzoek met lange doorlooptijden. Momenteel wordt gewerkt aan een definitief Handelingskader waarvoor uitvoerig onderzoek nodig is om beter onderbouwde normen vast te kunnen stellen. Het RIVM deed hier onderzoek naar. Sinds juli 2020 is een nieuw tijdelijk handelingskader van kracht. Hierin zijn de achtergrondwaarden verhoogd ten opzichte van het eerdere handelingskader van 2019.

Tijdelijk handelingskader PFAS

De Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat heeft in juli 2019 het eerste tijdelijke handelingskader voor hergebruik van PFAS-houdende grond aangeboden aan de Tweede Kamer. Het standpunt van de staatssecretaris is dat de grond in heel Nederland verdacht is voor de aanwezigheid van PFAS. Dit betekent:

  • Sinds 8 juli 2019 moeten partijkeuringen op basis van het Besluit bodemkwaliteit aanvullend geanalyseerd worden op PFAS en bij verdenking op GenX.
  • Vanaf 1 oktober 2019 is geen grondverzet meer mogelijk op basis van de bodemkwaliteitskaart waarin PFAS niet is meegenomen.

Lokale achtergrondwaarde bepaald

In samenwerking met de deelnemende gemeenten heeft de Omgevingsdienst IJsselland Tauw opdracht gegeven de regionale achtergrondwaarde voor PFAS (Poly- en perfluoralkylverbindingen) vast te stellen. Dit is een aanvulling op de bestaande bodemkwaliteitskaarten en het omgevingsplan van de gemeente en heeft betrekking op de gemeenten Steenwijkerland, Staphorst, Zwartewaterland, Kampen, Dalfsen, Olst-Wijhe, Deventer, Zwolle, Raalte, Ommen en Hardenberg.

Voor de regio IJsselland is voor PFAS een bodemkwaliteitskaart opgesteld om het grondverzet te faciliteren. Ook is de kaart wettig bewijsmiddel volgens artikel 4.3.5 van de Regeling bodemkwaliteit. Door gebruik te maken van de kaart hoeft niet voor elke partij grond en ontvangende locatie een partijkeuring of bodemonderzoek te worden uitgevoerd.

Voor de beleidsregels in IJsselland is onderscheid gemaakt tussen grondverzet binnen de regio en grondverzet waarbij grond van buiten de regio wordt toegepast in de regio IJsselland. Ten aanzien van deze beleidsregels gelden dezelfde meldingsverplichtingen als in het Besluit activiteiten leefomgeving zijn opgenomen. De beleidsregels gelden bovenop de voorschriften uit het omgevingsplan van de gemeente.

Vooronderzoek nodig bij grondverzet volgens bodemkwaliteitskaart

Voorwaarde is dat middels een vooronderzoek volgens de NEN5725 (aanleiding F) aangetoond is dat er geen sprake is van mogelijke puntbronnen die de kwaliteit van de vrijkomende grond hebben beïnvloed. Dit vooronderzoek is nodig bij het gebruik van een bodemkwaliteitskaart als bewijsmiddel voor toepassing conform het Besluit activiteiten leefomgeving. Deze verplichting is opgenomen in art 4.3.5 uit de Regeling Bodemkwaliteit. Gaat u grondverzet melden op basis van de bodemkwaliteitskaart? Dan leest u hier aan welke voorwaarden het vooronderzoek moet voldoen.

Toepassing van grond van buiten de regio

Voor toepassing van grond van buiten de regio is altijd een partijkeuring of ander geldig bewijsmiddel nodig (ook voor de overige parameters) volgens het Besluit activiteiten leefomgeving.

Vragen of informatie?
Heeft u of uw organisatie vragen over het handelingskader hergebruik PFAS-houdende grond binnen de regio IJsselland of andere bodemvragen? Neem contact op met de vakgroep Bodem van het team Advies van OD IJsselland via bodem@odijsselland.nl of telefoonnummer 088 525 10 50.

Voor meer informatie over PFAS in Nederland kunt u terecht op de volgende websites: